Menopauze en werk: hoe blijf je je zelfverzekerde zelf op de werkvloer?
We hebben het er niet vaak genoeg over. De menopauze. Alsof het iets is dat je stilletjes moet ondergaan terwijl je doorwerkt alsof er niets aan de hand is. Maar de realiteit is een stuk rauwer. Menopauze en werk vormen een uitdagende combinatie. Van plotselinge warmte aanvallen tot geheugenproblemen. Het beïnvloedt je zelfvertrouwen, zeker op de werkvloer.
We leven in een maatschappij waarin prestaties tellen. Hoe blijf je je zelfverzekerde zelf als je halverwege een presentatie een opvlieger krijgt?
We gaan het hebben over de symptomen, de impact op je werk, je rechten volgens de Nederlandse wet, en hoe je sterker uit deze periode kunt komen.
Wat is de menopauze precies?
Lichamelijke en emotionele veranderingen
De menopauze is geen knop die je aanzet en poef, alles verandert ineens. Nee, het is een proces, vaak een rollercoaster. De meeste vrouwen stappen eerst in de perimenopauze - de aanloop naar de menopauze - en kunnen daar al jaren in zitten voor de menstruatie definitief stopt. Dan pas, na 12 maanden zonder menstruatie, spreken we van de menopauze zelf.
Wat gebeurt er dan met je lijf? Je hormonen maken een achtbaanritje: oestrogeen daalt, progesteron jojo’t, en jij staat middenin een hormonale storm. Denk aan: opvliegers die uit het niets opduiken, nachtelijk zweten waardoor je ’s ochtends opstaat alsof je een marathon hebt gelopen, stemmingswisselingen, angstgevoelens, prikkelbaarheid, en vergeetachtigheid.
Alles kan zwaarder voelen. Het lijkt soms alsof je gek aan het worden bent. En dat doet iets met je zelfbeeld, zeker als je op werk moet presteren.
Het verschil tussen perimenopauze en menopauze
De perimenopauze is een fase vol verrassingen. Je menstruatie wordt onregelmatig, je slaapt slechter en je energie zakt naar het nulpunt. Vaak beginnen vrouwen al vanaf hun 40ste aan deze fase. De menopauze zelf is slechts een marker, het moment waarop je 12 maanden geen menstruatie hebt gehad. Daarna kom je in de postmenopauze.
Belangrijk om te weten is dat de klachten vaak al in de perimenopauze starten. Dus als je rond je 45ste ineens merkt dat je geheugen hapert, je stemming sneller omslaat, of je nachten liggen te woelen, dan weet je waar het vandaan kan komen.
Deze inzichten helpen niet alleen om begrip voor jezelf te kweken, maar ook om er op je werk beter over te praten.
De impact van menopauze op de werkvloer
Verminderde concentratie en geheugenproblemen
Heb je ooit midden in een werkoverleg gezeten en ineens gedacht: “Waar ging dit ook alweer over?” Dat is geen luiheid of onoplettendheid, het is de menopauze die je mentale scherpte tijdelijk een hak zet.
Het kan voelen alsof je continu met je hoofd in de wolken zit. Je vergeet afspraken, mailt verkeerde bijlagen en je kunt je soms gewoon niet focussen. En dat terwijl je misschien altijd bekend stond als ‘de georganiseerde’. Ineens kun je je kwetsbaar, betrapt, en soms zelfs incompetent voelen.
Maar laat je niks wijsmaken. Je bent niet alleen. Uit onderzoek van TNO blijkt dat ongeveer 34% van de vrouwen tussen de 45 en 60 aangeeft dat de menopauze hun werk beïnvloedt. Toch wordt het op veel werkplekken nauwelijks besproken. Een gemiste kans.
De sleutel? Erkenning en openheid. Maak het bespreekbaar. En als je merkt dat je focus afneemt, gebruik hulpmiddelen zoals to-do-lijsten, herhalende herinneringen op je telefoon of apps zoals Notion of Trello om je taken te beheren. Structuur biedt rust.
Opvliegers en slaapproblemen tijdens vergaderingen
Die beruchte opvliegers. Alsof er een kachel aangaat midden in je borstkas. Tijdens een belangrijke presentatie of vergadering wil je juist kalm blijven, maar in plaats daarvan zit je met klotsende oksels en hartkloppingen
Slaapproblemen maken het alleen maar erger. Je bent al moe, en dan moet je ook nog sociaal functioneren, helder denken en snel schakelen op werk. Het voelt soms alsof je met een halve batterij op pad bent.
Tip: overleg met je leidinggevende over flexibele werktijden of de mogelijkheid om vanuit huis te werken op zware dagen. En overweeg luchtige kleding in laagjes, zodat je iets kunt uittrekken bij een opvlieger. Geen gek idee om een extra blouse op kantoor te hebben, trust me.
Emotionele schommelingen en stressmanagement
Plotseling huilen tijdens een intense meeting? Boos worden omdat iemand je koffiebeker heeft gepikt? Yep, dat is ook de menopauze. Je emoties zijn ineens onvoorspelbaar. En dat is extra pittig als je in een leidinggevende functie zit of veel klantcontact hebt.
Er zijn momenten waarop je denkt: “Dit ben ik niet.” Maar dat ben je dus wel, op dit moment. En dat is oké. Het is tijdelijk, en er zijn manieren om ermee om te gaan.
Begin met het erkennen van je emoties. Ze zijn niet zwak; ze zijn menselijk. Zoek daarnaast kleine manieren om je stress te reguleren. Ademhalingstechnieken, een korte wandeling in je lunchpauze, of een korte check-in met een collega waarin je gewoon even stoom afblaast.
Sommige werkgevers in Nederland bieden inmiddels overgangscoaches aan of hebben een vertrouwenspersoon waarbij je terechtkunt. Maak daar gebruik van.
Hoe ga je om met menopauzale klachten op het werk?
Persoonlijke verhalen van vrouwen op de werkvloer
Elke vrouw beleeft de overgang anders. Waar de één nauwelijks last heeft van klachten, voelt de ander zich soms alsof ze vastzit in het lijf van een vreemde. Het helpt enorm om verhalen van anderen te horen. Dat normaliseert het, haalt het taboe weg en zorgt ervoor dat je je minder alleen voelt.
Praktische tips voor dagelijkse ondersteuning
Menopauze of niet, het leven gaat door. Maar er zijn manieren om de scherpe randjes eraf te halen. Hieronder wat praktische handvatten die echt kunnen helpen, getest en goedgekeurd door vrouwen zoals jij en ik:
Hydratatie: Drink voldoende water. Het klinkt simpel, maar uitdroging maakt opvliegers en vermoeidheid erger.
Voeding: Vermijd suikerpieken. Kies voor vezels, eiwitten en gezonde vetten.
Kleding in laagjes: Zorg dat je makkelijk iets uit kan trekken bij een opvlieger. Vermijd synthetische stoffen.
Korte pauzes: Gun jezelf ademruimte. Zelfs vijf minuten wandelen buiten kan wonderen doen voor je humeur.
Agenda slim indelen: Plan complexe taken op momenten dat je je mentaal het scherpst voelt. Vaak is dat 's ochtends.
Slaapritueel: Investeer in een vast avondritueel. Geen schermen na 21:00, warme douche, lavendelolie, ontdek wat voor jou werkt.
Door deze tips structureel toe te passen, voel je je op termijn echt sterker en meer in controle. Het vraagt wat discipline, maar het betaalt zich terug in energie en veerkracht.
Rol van collega’s en leidinggevenden
Laten we eerlijk zijn: je kunt nog zo je best doen, maar als je werkplek geen begrip toont, wordt het lastig. Daarom is het zo belangrijk dat collega’s en leidinggevenden weten wat de menopauze inhoudt, niet in medische termen, maar in dagelijkse realiteit.
Heb je een fijne leidinggevende? Trek de stoute schoenen aan en ga het gesprek aan. Leg uit wat je ervaart. Benoem geen “klachten” maar “veranderingen”, dat helpt vaak het stigma te doorbreken.
Voor leidinggevenden: wees proactief. Vraag hoe je iemand kunt ondersteunen. En nee, je hoeft geen expert te zijn, maar gewoon luisteren is al veel waard. Denk aan simpele aanpassingen zoals:
Meer flexibiliteit in werktijden
Tijdelijke vermindering van werklast
Mogelijkheid tot thuiswerken
Toegang tot een stille ruimte of ventilator op kantoor
In bedrijven waar openheid over de overgang normaal is, zien we minder ziekteverzuim en meer loyaliteit. Want geloof me: als je mensen in deze fase steunt, krijg je daar krachtige, loyale werknemers voor terug.
Wat zegt de Nederlandse wet over menopauze en werk?
Arbowetgeving en zorgplicht van de werkgever
Wist je dat de Nederlandse Arbowet (Arbeidsomstandighedenwet) verplicht dat een werkgever zorgt voor een veilige en gezonde werkomgeving? Daar valt ook mentale gezondheid onder. En dus ook... jawel: de menopauze.
Een werkgever heeft een zorgplicht. Dat betekent dat als jij aangeeft dat je klachten ervaart door de overgang, hij of zij verplicht is om te kijken naar passende oplossingen. Denk aan een aanpassing van werktijden, werkplek of takenpakket. Er moet samen gezocht worden naar wat jij nodig hebt om je werk goed te kunnen doen.
De Arbodienst kan hierbij ondersteunen. Heb je bijvoorbeeld last van concentratieproblemen, dan kun je samen met een bedrijfsarts een plan van aanpak maken. Het is géén zwaktebod, het is juist krachtig om je grenzen te kennen en hulp in te schakelen.
Dus als iemand op de werkvloer je zegt: “Ach joh, hoort erbij,” weet dan dat de wet aan jouw kant staat.
Rechten van werkneemsters in de overgang
Naast de zorgplicht zijn er ook specifieke rechten die je als werknemer hebt. En die mag je best kennen én gebruiken:
Recht op een veilige werkplek: inclusief mentale veiligheid.
Recht op aanpassingen aan je werk als je medische klachten hebt.
Recht op privacy: je hoeft je medische situatie niet tot in detail uit te leggen.
Recht op ziekteverlof: ook als het door overgangsklachten is.
Recht op een second opinion bij een andere arts via de Arbodienst.
Steeds meer cao’s (zoals in de zorg en onderwijs) beginnen ook specifieke afspraken op te nemen over overgangsbeleid. Informeer bij je HR-afdeling of vakbond wat jouw sector daarover zegt. En onthoud: jouw welzijn doet ertoe.
Voorbeelden van inclusieve werkplekken in Nederland
Gelukkig zien we in Nederland steeds meer initiatieven rondom werk en menopauze. Zo lanceerde de gemeente Amsterdam recent een pilotproject waarin vrouwen in de overgang extra begeleiding krijgen. Denk aan toegang tot overgangscoaches, workshops over slaap en voeding, en flexibele werktijden.
Ook grote bedrijven als Unilever en KPN zijn begonnen met interne campagnes om het onderwerp bespreekbaar te maken. Posters op kantoor, video’s met persoonlijke verhalen en trainingen voor leidinggevenden: het maakt een verschil.
Een mooi voorbeeld vind ik de GGZ-instelling in Groningen waar vrouwen elke maand een ‘menopauze-koffiemoment’ hebben. Even luchten, lachen en ervaringen delen. Zo simpel, maar zó waardevol.
Laat je hierdoor inspireren en stel zoiets voor op jouw werk. Een inclusieve werkplek begint vaak bij één iemand die zegt: “Zullen we het hier eens over hebben?”
Zelfzorgstrategieën voor zelfverzekerdheid op het werk
Mindfulness en ademhalingsoefeningen
Soms heb je maar één ademhaling nodig om terug te keren naar jezelf. In de chaos van deadlines, opvliegers en innerlijke onrust is mindfulness essentieel. Ik begin elke dag met een simpele ademhalingsoefening. Drie minuten. Meer niet. Het geeft me grip op mijn dag. Mindfulness draait om bewustzijn. Je hoeft er geen yogi voor te zijn. Zet gewoon eens vijf minuten een meditatie-app aan, zoals Headspace of de Nederlandse VGZ Mindfulness app. Of doe een ‘body scan’ voor je je werkdag begint. Adem rustig in via je neus, uit via je mond. Voel waar de spanning zit. Laat het los.
Een praktische oefening voor op de werkvloer:
Zet een timer op drie minuten.
Sluit je ogen of kijk zacht naar een vast punt.
Adem vier tellen in, houd vast, adem zes tellen uit.
Herhaal en voel hoe je lichaam ontspant.
Deze kleine momenten van rust kunnen wonderen doen. Zeker als je merkt dat je in de stress schiet tijdens een opvlieger of vergaderdrukte. En het mooie? Niemand hoeft het te weten. Het is jouw geheime wapen.
Een netwerk van steun opbouwen
We zeggen het vaak, maar leven we het ook? It takes a village. Zeker tijdens de overgang is een netwerk van steun cruciaal. Dat hoeft geen gigantisch netwerk te zijn. Twee of drie mensen aan wie je écht iets kwijt kunt, kunnen het verschil maken.
Begin klein. Vertel een collega die je vertrouwt dat je in de overgang zit. Vaak is de reactie positiever dan je denkt. Misschien blijkt zij hetzelfde door te maken. Of hij herkent het van zijn partner en wil juist helpen.
Denk ook aan externe netwerken. In Nederland zijn er steeds meer online groepen en forums, zoals de Facebookgroep ‘Overgang en Werk NL’ of het platform Vuurvrouw. Daar delen vrouwen tips, stellen ze vragen en vind je herkenning.
Een andere tip: overweeg om met een overgangscoach te werken. Steeds meer bedrijven vergoeden dit via het ontwikkelbudget. Deze coaches helpen je om balans te vinden, je werk beter af te stemmen op je energie, en vooral: om je zelfvertrouwen terug te vinden.
Maak dus van steun zoeken geen zwakte, maar een strategie. Je hoeft dit pad niet alleen te lopen.
Conclusie
De overgang is geen eindpunt, het is een transitie. Ja, het kan pittig zijn. Ja, het haalt je uit je comfortzone. Maar weet je wat? Het dwingt je ook om te herijken. Om beter voor jezelf te zorgen. Grenzen te stellen. En op te komen voor wat jij nodig hebt om te floreren, ook op werk.
Jij bent geen mindere versie van jezelf tijdens deze periode. Je bent gewoon een versie in ontwikkeling. En juist dat maakt je krachtig. Met de juiste tools, wat lef en een flinke dosis zelfliefde kun je niet alleen overleven op de werkvloer, maar echt floreren.
Dus adem in, kin omhoog, en weet: you got this!